Información botánica da planta
Procedencia
O castaño é unha planta orixinaria das rexións temperadas de Europa e Asia. En concreto, a especie máis común, o Castanea sativa, é nativa do sueste de Europa e do oeste de Asia.
En Galicia, o castaño non é unha planta autóctona, senón que foi introducida. A súa introdución na península ibérica data de tempos antigos, probablemente durante a época romana, cando se comezou a cultivar por mor dos seus froitos, as castañas, que eran unha fonte importante de alimento.
O castaño foi introducido en Galicia principalmente por motivos agrarios e económicos, xa que as castañas eran un alimento básico para a poboación rural e tamén se utilizaban para a alimentación do gando. Ademais, a madeira do castaño é valorada pola súa durabilidade e resistencia, o que contribuíu á súa plantación en diversas zonas.
Descrición xeral
O castaño (Castanea sativa) é unha árbore de gran tamaño que alcanzar entre 20 e 35 metros de altura, aínda que algúns exemplares excepcionais poden ser incluso máis altos. A súa copa é ampla e redondeada, proporcionando unha sombra densa.
As follas son grandes, de forma lanceolada e con bordes serrados, e poden medir entre 10 e 30 centímetros de longo. Son de cor verde brillante na parte superior e máis claras na parte inferior.
En canto á súa corteza, é de cor marrón e presenta unha textura rugosa, que se vai agriñando co paso do tempo.
Durante a época de floración, que ocorre na primavera, o castaño produce inflorescencias en forma de espigas, que son bastante vistosas e atraen a polinizadores. Os froitos son as castañas, que se desenvolven en ourizos espinosos e maduran no outono.
Tronco ou talo
O tronco do castaño é robusto e de gran diámetro, podendo alcanzar ata 2 metros ou máis en exemplares moi vellos. A súa corteza é de cor marrón, con unha textura rugosa que presenta gretas a medida que a árbore envellece. Esta característica fai que o tronco sexa bastante distintivo e fácil de identificar.
Ademais, o tronco é recto e pode ter unha forma algo torcida en algúns casos, especialmente en exemplares antigos. A madeira do castaño é moi valorada pola súa durabilidade e resistencia, o que a converte en material ideal para a construción e a fabricación de mobles.
Folla
Son grandes, de forma lanceolada e presentan un borde serrado, o que significa que teñen pequenos cortes ou dentes ao longo dos seus bordes. A súa lonxitude pode variar entre 10 e 30 centímetros, e a anchura entre 5 e 10 centímetros.
A parte superior das follas é de cor verde brillante, mentres que a parte inferior é de tonalidade máis clara e pode ter unha textura algo lanosa. As follas son alternas, crecen de forma individual en diferentes puntos do mesmo lado do ramo, en vez de en pares opostos.
Flor
son bastante distintivas e aparecen na primavera, xeralmente entre maio e xuño. As flores son de cor branca ou crema e están organizadas en inflorescencias en forma de espiga, que poden medir entre 10 e 20 centímetros de longo. Estas espigas son bastante vistosas e atraen a polinizadores como abellas e outros insectos.
Froito
O froito do castaño é a castaña, que se desenvolve dentro de ourizos espinosos. Estes ourizos son de forma redondeada e están cubertos de espinas, o que os fai bastante distintivos. Cada ourizo pode conter de 1 a 3 castañas, que son as sementes da planta.
As castañas son de cor marrón brillante e teñen unha forma redondeada ou ovalada. A súa superficie é lisa e, ao madurar, a castaña despréndese do ourizo, que se abre para liberar os froitos. A época de maduración das castañas é no outono, xeralmente entre setembro e novembro, dependendo das condicións climáticas.
As castañas son comestibles e son un alimento tradicional en moitas culturas, especialmente en Galicia, sendo moi comun a celebración do magosto. Pódense consumir crúas, asadas, cocidas ou utilizadas en receitas.