Historia
María (de 68 anos) e Carlos (de 82 anos) viviron, sobre todo, na ditadura.
A maneira en que vivían máis ben era sobrevivindo. Non había rúas, e os corredoiros estaban cheos de lama. Tíñanlle moito medo aos Gardas Civís e aos curas e, de feito, se os vían escapaban porque eran moi malos. Se vías a un tiñas que dicirlle: "Buenos días tenga usted, usted los pase bien" en castelán porque falar galego estaba prohibido. Hoxe en día, algunhas persoas seguen a ter medo deles, de ahí vén.
Cando ías pola rúa tiñas que deixarlle o lado dereito ás persoas maiores e no autobús o asento. Tamén, na escola daban relixión e había que ir á misa. Esta era en latín e había que sabela. Ademáis, o cura dábaa cara o altar, de espaldas á xente. Tampouco se podía ir en manga curta, por exemplo, e as mulleres tiñan que levar un velo.
Falando das mulleres, só podían poñer pantalóns en Carnaval, para disfrazarse, e tampouco podían facer moitas cousas en público. En vez de alistarse, facían unha especie de "prestación social" chamada Sección Feminina, que dirixía a muller de Franco. Alí, aprendían a ler e escribir as que non sabían, cultura xeral e facían labores.
Como conflictos veciñais, podía pasar que un veciño falara de outro dicindo: "a este hai que matalo ou darlle unha paliza" e o mataban ou lle daban unha paliza e morría pouco a pouco.
Había xente que vivía escapada nos montes... Unha vez o pai de María, cando era novo, e viña de moer do Agro do Muíño cara Tarrío polo monte, escoitou unha voz que lle dicía: "Rapaz, que hora é rapaz?", contestoulle "As catro, máis ou menos" e botou a correr. O saco de fariña de millo case non pesaba do medo que tiña. Aínda por riba, non se vía moito de noite porque non podías levar luz de pila xa que iso se asociaba aos foucellas e disparábanche antes de comprobar se o eras ou non.
Carlos ten un tío e María unha tía que facían estraperlo, dábanlle produtos "ilegais" (café, tabaco, aceite...) e ela os repartía e vendía.
Na escola dábanlles queixo e leite. A María, o leite dos americanos gustáballe e sabíalle moito aínda tendo leite de vacas que tiñan na casa. Coñeceu a unha mestra que dera clase nos Ancares, e que na escola tiñan presuposto para darlles aos nenos unha copa de caña pola mañán para que entraran en calor e un cacho de queixo ás once. Ao final, ela consigueu que o presuposto que tiñan o utilizaran para darlles leite, e como a caña era moito máis cara, dábanlles un tazón pola mañán e, despois, o cacho de queixo.
Á nai de María dábanlle, de ración, pan, leite, fariña... E ían buscala todos os meses. Tamén se acorda de ir cunha tía buscar a ración para os pobres e para os que tiñan fillos pequenos. A ela déronlla moitos anos. E dábanlle de todo: pan de trigo que ás veces cambiaban con xente que tiña de broa, queixo, pastas, fariña, aceite, arroz...
Cando viña Franco de visita, ao pasar, estaba rodeado de moitísimos militares. Ía pescar a Puentevea, collía un salmón e facían crer a toda españa que o pescara el e ao Xirimbao, que alí había moitos salmóns e troitas, e, un mes antes, xa non deixaban ir pescar alí á xente. Facían coma unha especie de piscinas onde os peixes eran moi grandes. Naquel sitio os peixes intentaban ir cara arriba, habendo moitas posibilidades de pescar algo.
Cando Franco viña a Santiago coa súa muller, os xoieiros escondían as xoias máis valiosas porque, se ela quería algunha, non tiñan máis remedio que regalarlla.
Ó día seguinte da morte de Franco non houbo escola, porque Franco morrera pola mañán, xa empezadas as clases.
O día do golpe de estado de Tejero tampouco houbo (María e Carlos estaban emigrados en Holanda e vírono pola televisión). Despois daquelo, foi prisioneiro e estivo en varias prisións de España. Rematou no Castelo de San Felipe en Ferrol. Pero, non comía comida de alí porque non había cociña, levábanlla restaurantes da zona. Din que ata comía percebes.